Đường rò hậu môn trực tràng là một ống thông nối giữa một lỗ mở trong ống hậu môn và một lỗ khác thường xuất hiện ở da xung quanh hậu môn. Triệu chứng của bệnh bao gồm chảy dịch và đôi khi kèm theo cảm giác đau. Việc chẩn đoán được thực hiện thông qua thăm khám lâm sàng và có thể cần sử dụng các phương pháp như nội soi hậu môn, soi đại tràng sigma hoặc nội soi đại tràng. Điều trị rò hậu môn thường yêu cầu phẫu thuật để loại bỏ hoàn toàn tình trạng này. Cùng Bệnh viện Bảo Ngọc theo dõi bài viết dưới đây để hiểu rõ hơn về những triệu chứng và nguyên nhân gây bệnh nhé!
Rò hậu môn trực tràng là gì?
Rò hậu môn trực tràng là một bệnh lý phổ biến và khá nghiêm trọng, gây ra nhiều khó khăn và đau đớn cho người bệnh. Để điều trị hiệu quả căn bệnh này, mổ rò hậu môn trở thành giải pháp cần thiết giúp loại bỏ các tổ chức viêm nhiễm và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về bệnh lý rò hậu môn, quy trình mổ rò hậu môn, các phương pháp phẫu thuật và thời gian hồi phục, từ đó giúp người bệnh hiểu rõ hơn về quá trình điều trị và lựa chọn phương pháp phù hợp.
Các triệu chứng và dấu hiệu của rò hậu môn trực tràng
Rò hậu môn trực tràng thường phát triển từ các ổ áp xe hậu môn không được điều trị dứt điểm, dẫn đến tình trạng viêm nhiễm kéo dài và tạo thành các đường rò. Các triệu chứng và dấu hiệu của bệnh bao gồm:
- Chảy dịch: Một trong những dấu hiệu điển hình của rò hậu môn là sự chảy dịch từ các lỗ rò. Dịch này có thể là mủ, huyết thanh-máu hoặc cả hai, và có thể chảy thành từng đợt hoặc liên tục. Chất dịch thường có mùi hôi và gây khó chịu cho người bệnh.
- Đau và sưng: Khi có nhiễm trùng hoặc viêm nhiễm, người bệnh có thể cảm thấy đau nhức tại khu vực hậu môn, đặc biệt là khi đi lại hoặc khi ngồi. Cảm giác sưng tấy, căng cứng xung quanh khu vực hậu môn cũng thường xuất hiện.
- Tiền sử tái phát áp xe hậu môn trực tràng: Bệnh nhân có tiền sử áp xe hậu môn, nếu không được điều trị triệt để, có thể phát triển thành rò hậu môn. Việc tái phát nhiều lần áp xe hậu môn là yếu tố nguy cơ dẫn đến sự hình thành của đường rò.
- Lỗ hở thứ cấp: Khi thăm khám, bác sĩ có thể phát hiện một hoặc nhiều lỗ hở thứ cấp (lỗ rò phụ) xung quanh hậu môn, có thể dẫn đến sự lan rộng của đường rò và làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.
- Cảm giác có một đường sợi dây: Khi kiểm tra kỹ lưỡng, bệnh nhân có thể sờ thấy một đường giống như dây chỉ quanh khu vực hậu môn, đây chính là dấu hiệu của một đường rò. Đôi khi, khi đưa một ống dò vào đường rò, bác sĩ có thể xác định được độ sâu, hướng và xác định lỗ chính của đường rò.
Việc nhận diện sớm các triệu chứng và dấu hiệu của rò hậu môn giúp người bệnh kịp thời đến khám và điều trị, ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm và cải thiện chất lượng cuộc sống.
Nguyên nhân gây rò hậu môn trực tràng
Rò hậu môn trực tràng là một bệnh lý xuất phát từ các vấn đề viêm nhiễm trong khu vực hậu môn và trực tràng. Đây là tình trạng xuất hiện các đường hầm hoặc lỗ nối giữa ống hậu môn và da xung quanh, gây đau đớn và khó chịu cho người bệnh. Các nguyên nhân gây rò hậu môn trực tràng có thể đến từ nhiều yếu tố khác nhau, trong đó có những nguyên nhân phổ biến sau:
Áp xe hậu môn không được điều trị đúng cách
Áp xe hậu môn là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến rò hậu môn trực tràng. Khi các tuyến trong hậu môn bị nhiễm trùng, chúng có thể hình thành áp xe, tức là một túi mủ. Nếu áp xe này không được điều trị kịp thời hoặc không được mổ rạch làm sạch mủ, vi khuẩn có thể lây lan và hình thành các đường rò giữa hậu môn và da xung quanh. Đây là nguyên nhân chủ yếu gây ra tình trạng rò hậu môn trực tràng.
Bệnh Crohn
Bệnh Crohn là một dạng viêm ruột mãn tính có thể gây viêm ở bất kỳ phần nào của hệ tiêu hóa, bao gồm cả hậu môn và trực tràng. Viêm nhiễm do bệnh Crohn có thể làm tổn thương mô xung quanh hậu môn, từ đó hình thành các đường rò. Các bệnh nhân mắc bệnh Crohn thường có nguy cơ cao bị rò hậu môn trực tràng, đặc biệt là khi bệnh không được kiểm soát tốt.
Nhiễm trùng do vi khuẩn
Vi khuẩn là nguyên nhân chính gây viêm nhiễm trong khu vực hậu môn. Các vi khuẩn như Escherichia coli (E. coli), Staphylococcus aureus, và Streptococcus có thể xâm nhập vào các tuyến của hậu môn, gây nhiễm trùng và hình thành áp xe. Nếu nhiễm trùng này không được điều trị hoặc điều trị không đầy đủ, nó có thể dẫn đến sự hình thành các đường rò.
Chấn thương hoặc phẫu thuật vùng hậu môn
Các chấn thương ở khu vực hậu môn hoặc các can thiệp phẫu thuật không đúng cách, như phẫu thuật cắt trĩ hoặc phẫu thuật tầng sinh môn, có thể làm tổn thương các mô xung quanh hậu môn và gây ra đường rò. Các vết mổ hoặc vết thương không được lành đúng cách có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập và gây viêm nhiễm, từ đó hình thành các đường rò.
Tình trạng táo bón mãn tính
Táo bón mãn tính có thể làm tăng áp lực trong khu vực hậu môn và trực tràng. Khi người bệnh phải rặn mạnh để đại tiện, có thể dẫn đến việc rách hoặc thủng mô mềm quanh hậu môn, gây viêm nhiễm và tạo điều kiện cho các đường rò phát triển.
Bệnh lây truyền qua đường tình dục (STD)
Một số bệnh lây truyền qua đường tình dục như giang mai, lậu, hoặc herpes có thể gây viêm nhiễm ở khu vực hậu môn, dẫn đến hình thành các đường rò. Tuy nhiên, đây là nguyên nhân ít gặp hơn so với các yếu tố khác.
Viêm tuyến mồ hôi và xoang lông
Các bệnh lý liên quan đến tuyến mồ hôi hoặc xoang lông, như viêm tuyến mồ hôi mủ hoặc xoang mủ ở vùng hậu môn, có thể gây viêm và hình thành các đường rò. Mặc dù không phải là nguyên nhân phổ biến nhất, nhưng những tình trạng này cũng có thể dẫn đến sự hình thành rò hậu môn trực tràng nếu không được điều trị đúng cách.
Bệnh lý xạ trị
Những người đã từng trải qua xạ trị vùng chậu (ví dụ, điều trị ung thư trực tràng hoặc ung thư cổ tử cung) có thể gặp phải các tác dụng phụ gây tổn thương mô xung quanh hậu môn. Xạ trị có thể làm yếu mô, dẫn đến nguy cơ hình thành đường rò ở vùng hậu môn.
Di truyền và các yếu tố bẩm sinh
Trong một số trường hợp hiếm, rò hậu môn trực tràng có thể xuất phát từ các yếu tố di truyền hoặc bẩm sinh. Các bất thường trong sự phát triển của các tuyến trong khu vực hậu môn có thể tạo điều kiện cho việc hình thành các đường rò.
Rò hậu môn trực tràng là một bệnh lý khá phổ biến, đặc biệt là khi liên quan đến áp xe hậu môn hoặc các bệnh lý viêm nhiễm. Việc nhận diện đúng nguyên nhân gây ra bệnh đóng vai trò quan trọng trong việc lựa chọn phương pháp điều trị thích hợp. Nếu gặp phải các triệu chứng như chảy dịch, đau hoặc sưng quanh hậu môn, người bệnh nên đến khám bác sĩ để có phương pháp điều trị kịp thời và hiệu quả.
Chẩn đoán rò hậu môn trực tràng
Đánh giá lâm sàng khi rò hậu môn trực tràng
- Chẩn đoán rò hậu môn trực tràng chủ yếu dựa vào bệnh sử và thăm khám lâm sàng. Những bệnh nhân bị nhiễm trùng quanh hậu môn thường sẽ đến khám trong vòng 2-3 ngày sau khi triệu chứng đầu tiên xuất hiện. Các triệu chứng điển hình bao gồm đau và sưng, có thể cảm nhận được một khối căng ở rìa lỗ hậu môn, kèm theo dịch mủ rỉ ra từ hậu môn gây kích thích đi cầu.
- Bệnh nhân có áp xe ở ụ ngồi thường đến muộn hơn, với các triệu chứng mơ hồ hơn, nhưng do ổ tụ mủ tương đối lớn quanh ụ ngồi, họ có thể gặp sốt và ảnh hưởng đến tình trạng chung. Khi thăm khám, sẽ thấy khối căng, đổi màu da quanh hậu môn. Nếu ổ nhiễm trùng nằm cao hơn, trên cơ nâng hậu môn, bệnh nhân sẽ cảm thấy đau ở trực tràng và có thể gặp rối loạn đi cầu.
- Trong trường hợp áp xe dưới niêm mạc ống hậu môn, khi thăm trực tràng sẽ cảm nhận được một khối căng trong ống hậu môn. Bệnh nhân sẽ cảm thấy giảm đau và dễ chịu khi có mủ chảy ra từ hậu môn.
- Với bệnh nhân đã có lỗ rò, thường sẽ có tiền sử về các cơn đau ngắt quãng và mủ chảy ra từ lỗ rò tại tầng sinh môn. Cơn đau có thể tăng lên khi mủ không thoát ra và giảm đi khi mủ được thoát ra. Đặc biệt, nếu có lỗ rò trong ở trực tràng, phân có thể chảy ra từ lỗ rò ngoài.
Các dấu hiệu cần lưu ý trong bệnh sử
- Bệnh nhân có bệnh lý viêm ruột hoặc viêm túi thừa.
- Lịch sử xạ trị trước đó cho tuyến tiền liệt hoặc ung thư trực tràng.
- Có tiền sử mắc bệnh lao, tiểu đường, điều trị bằng steroid.
- Bệnh nhân suy giảm miễn dịch, ví dụ như nhiễm HIV.
- Các yếu tố này có thể làm tăng nguy cơ rò hậu môn phức tạp.
Quy trình thăm khám theo định luật Goodsall
Theo định luật Goodsall, việc chẩn đoán rò hậu môn có thể được thực hiện bằng cách:
- Xác định vị trí của lỗ rò ngoài.
- Xác định vị trí của lỗ rò trong.
- Phát hiện đường đi của đường rò nguyên phát.
- Phát hiện sự hiện diện của các đường rò thứ phát (đường nhánh).
- Phát hiện bệnh lý khác có thể gây ra rò.
Khi đã xác định được vị trí của lỗ rò trong và ngoài, có thể xác định được đường rò nguyên phát. Thăm trực tràng sẽ giúp phát hiện đường rò kéo dài lên trên, điều này là dấu hiệu của sự hiện diện của đường rò thứ phát. Định lý Goodsall giúp xác định lỗ rò trong khi thấy lỗ rò ngoài. Tuy nhiên, có một ngoại lệ là nếu lỗ rò ngoài nằm cách xa rìa hậu môn (hơn 3 cm) và kèm theo các bệnh lý như Crohn hoặc bệnh lý ác tính.
Phương pháp chẩn đoán hình ảnh
Chụp X-quang đường rò có bơm thuốc cản quang
Chụp X-quang có cản quang được sử dụng để xác định chính xác các đường rò. Kỹ thuật này có thể xác định khoảng 25 – 48% các trường hợp rò, đặc biệt là với các trường hợp phức tạp hoặc nghi ngờ rò từ bàng quang, âm đạo, trực tràng. Tuy nhiên, kỹ thuật này có thể gây nhiễm trùng lan rộng, do đó cần thận trọng khi sử dụng.
Chụp cắt lớp vi tính (CT scan)
Chụp CT có thể hữu ích trong việc chẩn đoán các bệnh viêm quang trực tràng nhưng ít hữu ích trong việc phát hiện các đường rò. Kỹ thuật này thường yêu cầu bệnh nhân uống thuốc cản quang hoặc thụt qua hậu môn, tuy nhiên nó ít được sử dụng.
Siêu âm trong trực tràng (AES)
Siêu âm nội soi trực tràng (AES) là phương pháp giúp phát hiện ổ áp xe và các đường rò giữa cơ thắt và xuyên cơ thắt. Đây là phương pháp ít tốn kém và có thể cung cấp thông tin chi tiết về các cấu trúc cơ vòng trong và ngoài. Tuy nhiên, độ chính xác của phương pháp này so với phẫu thuật chỉ khoảng 50%.
Chụp cộng hưởng từ (MRI)
MRI là phương pháp tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán rò hậu môn trực tràng. Phương pháp này không cần sử dụng thuốc cản quang, giúp xác định vị trí của ổ mủ và đường rò chính xác, đặc biệt hữu ích trong các trường hợp rò phức tạp và tái phát. Nghiên cứu đã chứng minh MRI có thể phát hiện đúng 86% các đường rò nguyên phát, 97% trong các trường hợp rò hình móng ngựa, và 100% các ổ áp xe.
Nội soi trực tràng
Nội soi trực tràng có thể được thực hiện để loại trừ các bệnh lý khác trong trực tràng. Tuy nhiên, phương pháp này chỉ được thực hiện khi có chỉ định cụ thể từ bác sĩ.
Thăm khám và thủ thuật chẩn đoán khi gây mê
Đôi khi, các thủ thuật như soi hoặc siêu âm qua trực tràng được thực hiện ngay trước khi phẫu thuật, đặc biệt khi bệnh nhân quá đau và không thể thăm khám bình thường. Khi đó, bác sĩ có thể sử dụng phương pháp bơm oxy già, xanh methylen hoặc Betadine qua lỗ rò ngoài kết hợp siêu âm nội soi để phát hiện hết các nhánh của đường rò. Phương pháp khám này có thể giúp xác định đường rò hậu môn trực tràngmột cách chính xác, nhưng cũng cần thận trọng để tránh gây tổn thương thêm cho các mô xung quanh.
Chẩn đoán rò hậu môn trực tràng đòi hỏi sự kết hợp giữa đánh giá lâm sàng và các phương pháp chẩn đoán hình ảnh. Việc xác định chính xác vị trí của các lỗ rò trong và ngoài, cùng với việc phát hiện các đường rò nguyên phát và thứ phát, đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị bệnh. Chẩn đoán kịp thời và chính xác sẽ giúp bác sĩ lựa chọn phương pháp điều trị hiệu quả, giảm thiểu nguy cơ biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.
Rò hậu môn trực tràng là một bệnh lý khá phổ biến. Việc chẩn đoán chính xác và điều trị đúng phương pháp là yếu tố quyết định để mang lại hiệu quả điều trị lâu dài và giảm thiểu các nguy cơ tái phát.
Tại Bệnh viện Bảo Ngọc, với đội ngũ bác sĩ chuyên khoa hậu môn – trực tràng giàu kinh nghiệm, cùng các phương pháp điều trị hiện đại và tiên tiến, chúng tôi cam kết sẽ mang đến cho bạn sự chăm sóc tận tâm, chuyên nghiệp. Mọi vấn đề về rò hậu môn trực tràng sẽ được thăm khám và điều trị một cách chính xác, giúp bệnh nhân phục hồi nhanh chóng và hiệu quả.
Nếu bạn đang gặp phải các triệu chứng của rò hậu môn trực tràng hoặc cần tư vấn về phương pháp điều trị, đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi qua hotline 0963.310.115. Chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn, giải đáp mọi thắc mắc và đưa ra những giải pháp tối ưu nhất cho sức khỏe của bạn.
